Jaja, dat is nogal een uitspraak uit de mond van een darmfloratherapeut. Wat zeg je nu? Werken probiotica niet? Heb ik daarvoor mijn goeie geld bij je uitgegeven? Neen, luistert! Ik zeg niet dat probiotica niet werken - ik zeg dat ze vaak niet werken. En ik zal je uitleggen waarom.

De probiotica-rage is in volle gang. Ik denk dat het begon bij de yoghurtjes. Die in zo'n minifrutselverpakkinkje waar je er dan één per dag van achterover moet slaan. Ze hebben een uitgekiende smaak: zo één waarvan je appropiately kunt denken 'ieuw, bacteeeries!', maar dat het dan toch wel zo'n soort van lekker is (a spoonful of sugar...). Slim bedacht, dikke hit.

En dat 70% van je weerstand begint in je darmen, dat weten we ook van de reclame. Van weer een ander yoghurtje. Met vezels en dat je dan goed naar de wc enzo. Dus misschien moeten we de marketing van de voedselindustrie dankbaar zijn, dat ze de weg hebben vrijgemaakt voor de echte probiotica. Dat ze het idee van bacteriën eten een beetje minder jakkie hebben gemaakt.

Onvolledig

Toch ben ik niet onverdeeld blij met ze. Ze geven namelijk, zoals zo vaak in de reclame, een nogal onvolledig beeld over een nogal onvolledig product. In onze darmen leven 700-1000 verschillende stammen. Een groot deel daarvan behoort tot een stuk of 10 families. De meeste bacterieyoghurtjes bevatten 1 stam. Eén. Denk je nu echt dat het toevoegen van 1 stam iets gaat doen voor je gezondheid? Bovendien zit er vaak een hele klap suiker in dit soort producten. En laat er nu één ding zijn dat je darmflora ondermijnt... precies.

Maar al die yoghurtjes helpen toch? Ik kan er veel beter door naar het toilet. Hoe komt dat dan? Heel simpel: de meeste mensen hebben zo'n groot tekort aan goede bacteriën en aan vezels in hun voeding, dat het toevoegen van een heel klein beetje bacteriën al verbetering geeft in hun situatie. Maar dat wil niet zeggen dat ze dus 'goed werken'. Want het kan nog veel beter.

En dan vergeet ik nog bijna het stukje waarin er ronduit tegen je gelogen wordt. Dat van die 70% van je weerstand. Dat klopt: je immuunsysteem wordt geprikkeld door een gezonde darmflora, om afweerstoffen (immuunglobulinen type A) aan te maken. Er is maar één puntje dat ze er in de reclame niet bijvertellen. Dat prikkelen gebeurt namelijk uitsluitend door aerobe stammen. En in yoghurtjes zitten alleen anaerobe stammen. Om dat te begrijpen, moet je even een klein stukkie doorlezen ;-)

Milieu

Er is buiten je darmflora namelijk nog iets heel belangrijks in je darmen: het darmmilieu, dat wil zeggen de omgeving in je darmen. De zuurgraad, het darmslijmvlies, of je bacteriën een beetje hun best doen en ook: hoeveel zuurstof er in je darmen zit.

Je hoort namelijk een flink voorraadje aerobe bacteriën te hebben. Dit zijn stammen als E. coli (de aardige vorm, niet de ziekteverwekkende) en Enterococcus. Ze heten aeroob omdat ze van zuurstof houden. Ze vreten de zuurstof als het ware weg. Daarmee maken ze de darm mooi zuurstofarm voor de anaerobe bacteriën (die dus, you guessed it, niet van zuurstof houden). Die anaerobe bacteriën zijn stammen die je vast wel kent: Bifidobacteriën en Lactobacillussoorten. Waar ken ik die namen je die ook alweer van... oh ja: die kom je ook veelvuldig tegen in die yoghurtjes!

Waarom probiotica niet werken

En daarmee hebben we het rondje afgemaakt. In de yoghurtjes zitten alléén anaerobe stammen. Die zijn makkelijker te controleren en goedkoper. Hoewel ze niet slecht zijn voor je darmflora, is er één ding wat ze in elk geval niet doen: het immuunsysteem prikkelen. Maar wel een slimme marketingtruc, jongens. Punten voor het proberen.

Maar echte probiotica dan? Uit zo'n potje met capsules of poeder? DIE doen toch zeker wel wat ze beloven? Nou... ja en nee. Ook in die probiotica zitten over het algemeen anaerobe bacteriën. Het grote voordeel van goede preparaten is dat ze veel meer stammen bevatten dan zo'n yoghurtje, en doorgaans geen suiker. Het maakt echt verschil of je één saaie Lactobacillus casei hebt of een combinatie van 10 verschillende Lacto's en Bifido's. Tot zover wint de echte probiotica dus.

Maar het blijven anaerobe bacteriën. Ze houden niet van zuurstof. En waar hebben de meeste mensen een tekort aan? Aan aerobe bacteriën. Ik hoop dat dit voor jou net zo logisch is als voor mij:

Te weinig zuurstofvretende bacteriën =  teveel zuurstof in de darm = geen goede omgeving voor bacteriën die niet van zuurstof houden

De anaerobe bacteriën kunnen niet goed overleven in een darm met teveel zuurstof. Met andere woorden: je pleegt massaal bacteriemoord...

Vaak helpen die probiotica wel even. Namelijk zolang je ze gebruikt. Dat komt omdat de bacteriën die je slikt, in je darmen wél positieve effecten hebben. Ze doen gedeeltelijk hun werk en verbeteren het darmmilieu door het bijvoorbeeld zuurder te maken en door ten strijde te trekken tegen schadelijke bacteriën en schimmels. Maar ze kunnen geen blijvende koloniën vormen, omdat het milieu niet geschikt voor ze is. Dus zodra het potje leeg is...

Hoe weet je nu of dat bij jou het geval is? Simpel. Als je klachten hebt, gebruik je een kuurtje probiotica. Goede, welteverstaan. Geen yoghurtje. Helpt het en ben je daarna van je klachten af, dan ben je klaar. Helpt het niet voldoende of komen je klachten weer terug... dan is het toch verstandig om even naar de darmfloratherapeut te gaan.

Met een ontlastingonderzoek kun je precies zien wat er aan de hand is met je darmmilieu, met je aerobe stammen en je anaerobe stammen en de hele rambam. En je ziet precies wat je eraan kunt doen om het blijvend te verbeteren. Want hoe graag ik je ook probiotica wil verkopen; het idee is natuurlijk dat je darmen het op een dag zelf weer kunnen. Niet dat je de rest van je leven probiotica moet blijven slikken...

Samenvatting:

• Yoghurtfabrikanten hebben slimme marketeers
• Yoghurtjes zijn niet effectief en bevatten vaak veel suiker
• Echte probiotica zijn beter: veel meer stammen en geen suiker
• Als je probioticum niet goed werkt, is het milieu in je darmen waarschijnlijk niet optimaal en kunnen de bacteriën geen gezonde koloniën vormen
• Te weinig zuurstofvretende bacteriën = teveel zuurstof in je darm = geen fijn milieu voor de bacteriën die normaal gesproken in probiotica zitten = geen optimale, blijvende werking
• Darmflora-onderzoeken laten precies zien wat er aan de hand is en wat je kunt aanvullen

***UPDATE***

In de reacties wordt vaak de vraag gesteld: maar hoe kom ik dan aan die aerobe stammen, als die zo belangrijk zijn? Deze stammen zitten nauwelijks in vrij verkrijgbare probiotica. Er zijn wel enkele merken, maar die zal ik niet met je delen. Dat komt omdat wij (als therapeuten) deze stammen enkel inzetten als we ZEKER weten dat er geen ontstekingen aanwezig zijn in de darmen. Dat weet je eigenlijk alleen echt zeker als je een ontlastingonderzoek hebt gedaan.

Hoewel de fabrikant van deze producten het er niet mee eens is, is mijn stellige mening daarom dat je dergelijke producten niet op eigen houtje moet gaan gebruiken. Hou je bij 'gewone' probiotica (wij hebben een aantal merken met een goede kwaliteit in de shop staan) of eet gefermenteerde voeding, waarin je zoveel mogelijk verschillende gunstige stammen vindt. 

Maar ga pas aan de slag met professionele probiotica na een professionele diagnose + behandelplan!